Wakacje

Wielkie Chełmy

24 lipca 2013r.

WIELKIE CHEŁMY, położone na północ od Czarnicy, 5 km na zachód od Brus, są ostatnią "nieleśną" miejscowością przy szosie do Swornychgaci i Konarzyn. Majątkiem szlacheckim Wielkie Chełmy od końca XIX wieku władała rodzina Sikorskich. Po roku 1945 dawny pałac zamieniono w szkołę podstawową. Wart odwiedzenia jest dawny przypałacowy park z licznym starodrzewem, w którym znajduje się kilkanaście pomników przyrody. Okolice Asmusa, LASKI i Widna nad Zbrzycą, leżące na zachód od Czernicy i Wielkich Chełmów, są mało znane i rzadko penetrowane przez turystów. Nie ma tam prawie zabytków, jednakże wspaniała przyroda rekompensuje to z nawiązką. Szczególnie atrakcyjne wycieczki można organizować wokół osady Laska. W XIX wieku ustanowiono tu siedzibę nadleśnictwa obejmującego lasy rosnące nad Zbrzycą i Kulawą. Zbrzyca - przepływająca przez kilkanaście jezior. Powstał w roku 1990, obejmując północno--zachodnią część Borów Tucholskich. Był wówczas jednym z pierwszych parków krajobrazowych w woj. bydgoskim. Park obejmuje obszar o powierzchni 26,490 ha i cechuje się dużą lesistością (ok. 68% pow.). Występuje tu zróżnicowanie rzeźby terenu w postaci dolin, rynien i oczek wodnych. Na terenie parku występują 33 akweny, największy z nich to Jezioro Charzykowskie. Dobrze rozwinięta jest sieć rzek wraz z Brdą i jej dopływem Zbrzycą. Zachowały się rzadkie, objęte ochroną gatunki roślin i zwierząt. Wśród flory wymienić można bażynę czarną, storczyki i widłaki. Ciekawym elementem są zbiorowiska roślinności torfowiskowej. Występuje tu ok. 250 gatunków porostów. W bogatej faunie parku wyróżnia się m in. orzeł bielik, puchacz, żubr, bóbr. Na terenie parku znajdują się 4 rezerwaty przyrody: Jezioro Nawionek, Jezioro Laska, Bagno Stawek i Jezioro Małe Łowne. rzonym szlakiem kajakowym, a jej dopływ Kulawa ma charakter rzeki górskiej. Dziś w miejscu dawnego nadleśnictwa stoi współczesna leśniczówka, jednak w ogrodzie tuż obok niej rośnie kilkusetletni dąb Bartek. Przez osadę przebiegają dwa szlaki piesze - zielony i niebieski (Zbrzycy). Kierując się znakami zielonymi, można się wybrać na przechadzkę wzdłuż rzeki Kulawy nad Jez. Głuche (na północ) lub malownicze jeziora Zmarłe, Nawionek, Gardliczno i Płęsno (na południe). Nad Kulawą, nieopodal Laski znajduje się znakowana ścieżka przyrodnicza. WIDNO to niewielka, śródleśna osada leżąca 2 km na północ od Laski. Składająca się z kilkunastu zabudowań wieś nad Zbrzycą ożywa latem. W środku sezonu odbywa się tu jedyne w swoim rodzaju święta chleba. W Widnie zachował się (odremontowany w ostatnich latach) tradycyjny piec chlebowy. Uroczyste wypiekanie chleba jest okazją do wiejskiej zabawy, prezentacji miejscowego folkloru i poznania dawnych metod wypieku chleba. ROLBIK to niewielka śródleśna osada nad Zbrzycą, położona 2 km na wschód od Widna. Istnienie karczmy i młyna w tym miejscu zaświadczają krzyżackie dokumenty z 1350 roku. Tędy z Brus w kierunku Bytowa przebiegała wówczas tzw. Kaszubska Droga. W 1780 roku osadę, traktowaną jako pustkowie, zamieszkiwało 6 rodzin (26 osób). Na północ od Rolbika już w czasach I Rzeczypospolitej istniał młyn, zwany Milachowem. W 1864 nabyła go rodzina Wielew-skich. Przez lata nazwa tej miejscowości pojawiała się w kabaretowych skeczach jako synonim końca świata. W Rolbiku warto zobaczyć XIX-wieczny młyn na Zbrzycy (w przysiółku Milachowo). PRZYMUSZEWO, leżące 11 km na północny wschód od Widna, to siedziba nadleśnictwa. Dawniej był to niewielki majątek ziemski, który wyodrębnił się z dóbr królewskich w Lędach na początku XIX wieku. Jednym z właścicieli był niejaki Wintersheim, który sprowadził tu niemieckich osadników. W końcu XIX stulecia majątek wykupił fiskus i przeznaczył w części pod zalesienie. Część majątku rozparcelowano i sprzedano wśród chłopów. Zachował się tu stylizowany na dwór budynek nadleśnictwa z 1930 roku oraz XIX-wieczna szkoła z 3 pomnikowymi dębami, zasadzonymi w 1904 roku. W okresie międzywojennym drzewa nazwano Piłsudski, Haller i Mościcki. WYSOKA ZABORSKA to typowa kaszubska wieś nad Mtosiną, położona 1,5 km na wschód od Przymuszewa. Przypuszczalnie obszar ten do XVI stulecia wchodził także w skład królewskiego folwarku Lendy. W 1780 roku w Wysokiej Zaborskiej mieszkało 49 osób, a areał 40 włók gruntów należał do Kiedrowskich, Wysockich i Trzebiatowskich. Z kronik parafii w Leśnie wynika, iż w 1904 roku Wysoka liczyła niespełna 100 mieszkańców. Mimo zmian politycznych i administracyjnych do dziś Wysoka Zaborska zachowała dawny charakter i nadal zobaczyć tu można drewniane, kaszubskie chałupy z końca XIX wieku. LEŚNO jest jedną z najciekawszych miejscowości w okolicach Brus. Znajduje się ono 9 km na północny zachód od Brus. Początki tej położonej wśród lasów wsi sięga ją czasów krzyżackich. W roku 1354 komtur tucholski na gruntach wsi Lubnia osadził swego krewnego Albrechta von Lejstena. Najprawdopodobniej po spolszczeniu tego nazwiska została od niego urobiona nazwa wsi. Dla wygody rycerzy przed rokiem 1400 wybudowano tu kościół i powołano parafię. W wieku XVI nie było już parafii w Leśnie, a tutejszy kościół stanowił filię parafii z Brus. Warto obejrzeć obecny urzekający, drewniany kościół z roku 1710. Spiczasta dzwonnica jest najwyższą w Polsce budowlą drewnianą (32 m). Wyposażenie kościoła pochodzi w całości z epoki baroku. Interesujący jest także wybudowany w pierwszej połowie XIX wieku dwór. Na południe od wsi znajdują się odkryte przed kilkunastu laty i raczej mało znane kamienne kręgi i kurhany. Podobnie jak w Odrach i Węsiorach, jest to pamiątka po Gotach i Gepidach zamieszkujących Pomorze w pierwszych wiekach naszej ery. Późne odkrycie leśniew-skich kręgów zapobiegło dewastacji i zniszczeniom, jakie miały miejsce gdzie indziej. Szczególnie ciekawie prezentuje się grób książęcy z antropo-morficzną stelą, miejscem kultowych ofiar z ludzi, wieńczącą pierwszy od strony Leśna kopiec. Spacer po kurhanach ułatwiają tablice informacyjne i dobre oznakowanie kręgów oraz kurhanów (przy dojeździe do cmentarzyska znajduje się niewielki parking). LUBNIA leży na północno-wschodnim krańcu gminy Brusy. Ta duża wieś istniała już w czasach przedkrzyżackich, a na należących do niej gruntach powstało później opisane już Leśno.

w Polsce, turystka, urlop, weekend, wypoczynek, Leśno, Wielkie Chełmy, Kaszuby, Pomorskie, wycieczki, Wypoczynek, Spacery, Zwiedzanie, Jeziora