Wakacje

Brusy osada ziemi kaszubskiej

11 maja 2012r.

Dawniej największa wieś, dziś już właściwie uprzemy­słowiona osada powiatu choj­nickiego, licząca blisko cztery tysiące mieszkańców. To o- środek leśnego przemysłu i zbieractwa, niejako spichlerz i przetwórnia Borów Tuchol­skich (patrz wyżej pod B). Tutejsze zakłady przedsię­biorstwa „Las" należą do największych w kraju i są poważnym eksporterem prze­tworów z runa leśnego, owo­ców i warzyw. Wystarczy po­wiedzieć, że dzienny przerób grzybów wynosi 50 ton! Nazwa osady pochodzi od słowa „brus" — kamień młyński. Przeprowadzone we wsi prace wykopaliskowe po­zwalają domyślać się istnie­nia tu skupiska ludzkiego już w epoce żelaza i brązu. Hi­storia Brus zaczyna się w ro­ku 1351, kiedy to otrzymały one przywilej osadniczy. Przez długie lata pełniły funkcję służebną wobec są­siednich Kosobud, siedziby wójtostwa za czasów krzy­żackich, a w czasach później­szych głowy klucza dóbr ziemskich. Wybudowanie szo­sy i linii kolejowej rozpoczy­na okres awansu Brus. W cza­sie zaboru pruskiego skutecz­nie przeciwstawiają się one naporowi germanizacji. Działa tu polski Bank Ludowy, pol­ska spółdzielnia handlowa „Kupiec". Chór i miejscowa biblioteka utwierdzają rodzi­mą kulturę. O postawie mieszkańców wobec zaborcy świadczy między innymi strajk dzieci szkolnych całego terenu bruskiego inspektoratu szkolnego w roku 1906/1907. Dziś miejscowy dorobek kultury mieszkańców godnie symbolizuje nowoczesny i piękny Gromadzki Ośrodek Kultury imienia Jana Kar­nowskiego (patrz pod K), po­chodzącego z pobliskiego Czarnowa, piewcy ziemi brus- kiej i jej dzielnych mieszkań­ców.