Wakacje

Budownictwo Kaszubskie

13 maja 2012r.

Najdawniejsze, zrębowe, jest srebrzystoszare. Takiej barwy nabiera bowiem z biegiem lat drewno. Srebrzystoszare ze złocistych pier­wotnie stają się też dachy kryte słomą, trzciną lub gon­tem. Zagrody kaszubskie, zabudowane w kwadrat lub prostokąt, nie są jednak smutne. Rozweselają je: zie­leń drzew ocieniających dom mieszkalny — checz (patrz pod C), sady kwitnące na za­pleczu zabudowy, błękitne ramy okien i w ich obramowaniu czerwone pelargonie, a także kolorowa uroda przy­domowych ogródków. Przede wszystkim zwraca jednak uwagę harmonijne pięknoar­chitektury: checzy, zabudo­wań gospodarczych z półko­listymi „lukami" w strze­chach, studni z kołowrotami lub wysmukłymi żurawiami, piwnic-kul (patrz pod K) i pieców do wypieku chleba (patrz pod P). W tradycyj­nym obejściu kaszubskim znajduje się bowiem wyjąt­kowo duża liczba obiektów „małej architektury", do któ­rych zaliczyć też wypada: kurniki, drewutnie, pasieki, kapliczki przyzagrodowe i drewniane, plecione z gałązek ogrodzenia lub ustawiane z kamienia. Opisany tu typ zabudowy do niedawna jeszcze przewa­żał na Kaszubach południo­wych i środkowych. Na pół­nocy, obok drewnianych, po­pularne są zabudowania o bielonych ścianach z gliny osadzanej w ciemnych ramach konstrukcji z belek. Znawcy ten typ budownictwa nazy­wają szkieletowo-szachulcowym i bardzo oburzają się na laików, którzy mylą go z budownictwem szkieletowym wypełnionym cegłą, popular­nie zwanym „pruskim mu­rem". Niestety era pięknego starego budownictwa już się na Kaszubach kończy. Zastę­pują je we wsiach i nawet na pustkach (patrz pod P) nowe, najczęściej murowane z pusta­ków domy kryte eternitem, przestronne i wygodne, ale brzydkie. Walkę o urodę i własny styl współczesnej ar­chitektury na Kaszubach pod­jęło i prowadzi od 1970 roku Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie (patrz pod Z). Cóż, kiedy spotyka się z obojętnym sto­sunkiem... architektów.