Wakacje

na szlaku helskim - Hel

21 sierpnia 2011r.

Półwysep Helski jest mierzeją utworzoną z piasku naniesionego w olbrzymich ilościach (około 70 000 m sześć, na kilometr wybrzeża w ciągu roku) przez prądy morskie wzdłuż południowego wybrzeża Bałtyku. Wiek półwyspu obliczają uczeni w przybliżeniu na 9 000 lat. Grubość warstwy piaszczystej, naniesionej przez morze i spoczywającej na starszych pokładach geologicznych, wynosi według obliczeń naukowców około 60 m od poziomu wody w głąb. Z wyrzuconych na wierzch piasków, pod wpływem działania wiatrów, formowały się wydmy, występujące w postaci kilkugrzbietowego wału piaszczystego, biegnącego przez całą długość półwyspu brzegiem od strony pełnego morza, oraz od Jastarni do cypla po stronie Zatoki Puckiej. Najwyższa wydma posiada wysokość 24 m npm. i znajduje się około 3 km od miejscowości Hel. Mierzeja, jak wykazały pomiary, wydłuża się bezustannie, lecz przyrost ten jest bardzo powolny wobec dużej 60 metrowej głębokości przy jej cyplu. Półwysep powiązany jest jeszcze z lądem podwodną ławicą, biegnącą od wsi Rewy ? w poprzek Zatoki Puckiej ? do Kuźnicy. Ławica ta odsłania się niejednokrotnie w czasie wiatrów, nosi ona nazwę ławicy mew lub też ?Mewia Rafa", jak się jeszcze nieraz słyszy. Pas wydm od strony pełnego morza pełni rolę wału ochronnego przed atakami fal sztormowych, grożących przerwaniem półwyspu. Dość niskie wydmy na przestrzeni od Jastarni do Wielkiej Wsi nie wytrzymały naporu morza w czasie burz zimowych i półwysep ulegał kilkakrotnemu przerwaniu. Wynika stąd problem umacniana wydm przez budowę wzmocnień oraz sadzenia specjalnej roślinności, a następnie zalesiania. Las zniszczony bardzo przez broniących się tu w 1945 r. hitlerowców pokrywa cały niemal półwysep, prócz łąk nadmorskich koło Jastarni i Chałup, oraz terenów, na których rozłożyły się osady. Ochrona wydm i roślinności wydmowej. Podejmowane przez władze kosztowne prace, zmierzające do utrwalenia i zalesienia wydm, niweczone są w wysokim stopniu przez niekulturalnych turystów i letników, chodzących po poletkach obsadzonych trawami i zrywających beztrosko roślinność wydmową. Ofiarą barbarzyńskich ?miłośników przyrody"' pada najczęściej znany ze swej piękności mikołajek nadmorski, wyniszczony doszczętnie na niektórych odcinkach wybrzeża. Do rzadkich roślin Helu należy reliktowy zimoziół północny i bażyna oraz krzewy: wrzosień i woskownica. Turysta wędrujący przez Hel winien pamiętać, że nie wolno zrywać żadnych roślin ani chodzić po wydmach i że obowiązkiem jego jest chronić przyrodę ojczystą oraz szanować włożoną w utrwalanie wydm niezwykle kosztowną pracę. Wiadomości historyczne. Najstarsza (szwedzka) mapa Helu z 1655 r. ukazuje nam dzisiejszy półwysep jako sześć wysepek, oddzielonych od siebie cieśninami. Niektóre z tych cieśnin zapełniały się prawdopodobnie wodą w czasie wysokiej fali, inne, pogłębione sztucznie dla umożliwienia przejazdu statków, strzeżone były przez wzniesione koło nich forteczki morskie. Z czasem kanały zasypał piasek, a zalesienie i wybudowanie linii kolejowej oraz zabezpieczenie palisadą najbardziej zagrożonych przez burze ?punktów stworzyło warunki bezpieczeństwa i ułatwiło życie od wieków tu osiadłej ludności kaszubskiej. Ludność rodzima, licząca na Helu ponad 2 000 mieszkańców, skupia się w pięciu osadach. Są to: Hel, Bór, Jastarnia, Kuźnica i Chałupy. Powstała przed wojną Jurata jest kąpieliskiem zaludniającym się w sezonie letnim. Głównym zajęciem ludności było rybołóstwo. Dziś, ze względu na doprowadzenie linii kolejowej, rozwinął się przemysł przetwórczy, ożywił się port w Helu i w Jastarni, nastąpił duży rozwój ruchu turystycznego i wczasowego, co pociągnęło za sobą nowe możliwości zarobkowania. Roli uprawnej spotykamy na półwyspie nieznaczną ilość, więcej natomiast widać łąk, na których pasie się nieliczne zresztą bydło. Walki o Hel w 1939 i 1945 roku. Hel ze względu na swoje położenie stał się w ostatniej wojnie dwukrotnie terenem zaciętych walk z najeźdźcami hitlerowskimi. W 1939 r. broni się tu 2 października grupa licząca 2 800 żołnierzy, posiadająca jako główną siłę ogniową 4 działa 152 mm. Ze strony hitlerowskiej rzucono do walki kilkadziesiąt samolotów, dwa pancerniki i kilkanaście okrętów oraz artylerię lądową i morską o sile 200 dział. Dywizja piechoty usiłowała daremnie zdobyć Hel. W rezultacie miesięcznych zmagań z wrogiem zestrzelono 30 samolotów, uszkodzono pancernik "Schleswig-Holstein", zatopiono lub uszkodzono dużą ilość mniejszych okrętów, nie licząc zadanych nieprzyjacielowi strat w ludziach. W 1945 r. na Hel schroniła się przeszło stutysięczna armia niemiecka. Wojska radzieckie, zadając faszystom ciężkie straty, zamknęły ich w potrzasku przez zajęcie około połowy marca Wielkiej Wsi. Cała wielka załoga hitlerowska na Helu oraz olbrzymia ilość sprzętu wojennego dostała się w ręce zwycięzców. Wycieczka na półwysep Helski. Do Helu dostać się można statkami odchodzącymi codziennie z Gdyni oraz z Gdańska i Sopotu. Statki wyriiszają z przystani Żeglugi Przybrzeżnej w Gdańsku ? Rybi Rynek, w Sopocie ? molo, w Gdyni ? Al. Zjednoczenia na molo Południowym. Prócz tego kilka pociągów dziennie dochodzi z Gdyni do osady Hel na krańcu półwyspu. Najkorzystniej jest wybrać się statkiem z Gdańska, gdyż daje to możność poznania najciekawszej części Zatoki Gdańskiej okolonej wzgórzami, u podnóża których rysują się charakterystyczne sylwetki miast przybrzeżnych. Tyrystę zainteresują mijane po drodze liczne statki i kutry rybackie, płynące po ruchliwych szlakach tej części zatoki.