Wakacje

Położenie Półwyspu, kształt I formy terenu

01 września 2011r.

Umiejscowienie Półwyspu Helskiego na mapie fizycznej Polski nie jest trudne ze względu na jego charakterystyczny kształt. Kształt ów sprawił również, że oprócz nazwy oficjalnej półwysep posiada kilka nazw lokalnych, kaszubskich, takich jak: Gąsa Szeja, Krowi Jązek, Krowi Ogon, Blewązka (tasiemka), Rebaki. Oblewające półwysep od północy wody Bałtyku noszą potoczną nazwę Wielkie Morze, Zatoka Pucka zaś, od południa, Małe Morze. Półwysep Helski dzieli się na dwa odcinki, które różnią się znacznie od siebie. Granica między nimi przebiega w pobliżu Jastarni. Odcinek zachodni to wąska mierzeja, położona na platformie abrazyjnej, porozcinanej w tym miejscu pradolinami nadmorskimi, część wschodnia zaś, tzw. kosa, leży na wyrównanej i rozległej piaszczystej ławicy, o szerokości dochodzącej do czterech kilometrów. Całość półwyspu przypomina swym kształtem maczugę, której trzonek stanowi długi, wąski i o względnie stałej szerokości odcinek mierzejowy. Część wschodnia za Juratą zaczyna rozszerzać się znacznie, po osiągnięciu zaś swego maksimum, które wynosi 2925 m (wzdłuż linii Stary Hel ? wydma Bocianie Gniazdo), ponownie stopniowo zwęża się/Najmniejsze szerokości występują pomiędzy Władysławowem a Kuźnicą i są zmienne. W 1979 r. wynosiły one: na wysokości pierwszego małego parkingu za Władysławowem (na parkingu umieszczono kamień upamiętniający otwarcie nowej szosy) ? około 150 m; około 3,8 km od nasady półwyspu, między polem namiotowym Chałupy III i Chałupy IV (harcerskim) ? około 150 m; za Chałupami, w miejscu zbliżenia szosy i toru kolejowego do zatoki ? około 180 m. Warto zwrócić uwagę, że odcinek wschodni jest przesunięty wyraźnie bardziej na południe w stosunku do osi odcinka mierzejowego, co ma swoje uzasadnienie w genezie. Nasadę półwyspu stanowi nieźle widoczna w terenie skarpa (w przybliżeniu linig Dom Rybaka ? skrzyżowanie ulic Starowiejskiej i Bohaterów Kaszubskich we Władysławowie). Obliczono, że jego długość w linii prostej od nasady do cypla wynosi 34050 m, a wzdłuż jego osi 34825 m. Linia brzegowa jest mało urozmaicona; jej rozwinięcie wynosi 1,15, a długość 73 925 m. Wybrzeże od strony zatoki jest płaskie, niskie, najczęściej bez plaży, linia brzegowa zaś nieregularna, poszarpana na skutek agresywnego działania kry lodowej. Występują tutaj podmokłe, zatorfione równiny, szczególnie obficie między Kuźnicą i Jastarnią. Stanowią one głównie nieużytki, ale także pastwiska i łąki, tzw. pażyce. Wybrzeże od strony Wielkiego Morza to typowe wybrzeże wydmowe o wyrównanej linii brzegowej i piaszczystej plaży o szerokości 20?50 m. W wyniku silnych sztormów plaża może ulec znacznemu zwężeniu lub na pewien okres zniknąć zupełnie. Ale fale morskie nie tylko niszczą. Mogą także budować. Tak więc na niektórych odcinkach półwyspu przeważa ich działanie budujące, na innych destrukcyjne. Las wydmowy na Półwyspie Helskim (fot. Archiwum) 0 ile plaża i podcięcia wydmowe kształtowane są na skute! działalności fal morskich, o tyle same wydmy to efekt praq wiatru. Od nasady półwyspu aż do Jastarni ciągnie się wzdłu; Wielkiego Morza, równolegle do linii brzegowej, wał wydmowy. Są to wydmy niezbyt wysokie. Ich wysokość waha się oc 3 do 13,5 m (wydma Libek). Ciąg zewnętrzny, najbliższy morza, stanowią tzw. wydmy białe. Czas ich formowania się wynosi około 30?40 lat. Ciąg wewnętrzny to wydmy szare Charakterystyczną barwę nadaje im tworząca się stopniowe próchnica. Na odcinku tzw. kosy, począwszy od Jastarni, zaczynają występować wydmy wyższe, ale nieregularnie ułożone. Wewnątrz tej części można spotkać tzw. wydmy żółte, o charakterystycznym, południkowym ułożeniu. Mówiąc ogólnie, wschodni odcinek półwyspu charakteryzuje się chaotycznym skłębieniem pasm wydmowych, które przybierają rozmaite kształty. Często występują między nimi bezodpływowe zaklęśnięcia. W odległości około czterech kilometrów na południowy wschód od Juraty, między torem a Wielkim Morzem, znajduje się najwyższa, bezimienna wydma o wysokości 23,2 m.